Essentiële informatie over je hart: wat iedere jonge vrouw zou moeten weten

Niet alle vrouwen zijn op de hoogte van de specifieke risico's die ze lopen. In dit artikel worden de feiten over het vrouwenhart ontrafeld. Nu hoor ik je denken: ik heb geen last van mijn hart. Maar dit is informatie die elke jonge vrouw zou moeten weten. Terwijl hoe sneller de symptomen herkend worden bij hart- en vaatziekten, hoe groter de kans is op herstel bij de patiënt. Genoeg reden dus om als jonge vrouw de kennis op tijd bij te spijkeren over een van je belangrijkste organen.

Tekst & Beeld: Kathy van Maaren

Vrouwen tussen de 35 en 50 jaar zijn jonger dan de grootste risicogroep voor hart- en vaatziekten. Volgens UMC Utrecht worden de risico's groter wanneer de overgang begint. Bewustzijn over de ziekte is dus essentieel voor die tijd. Cardioloog Janneke Wittekoek vindt ook dat jonge vrouwen goed op de hoogte moeten zijn van hun eigen hartgezondheid. “Door de belangrijkste risicofactoren te verbeteren rem je vaak aderverkalking. Dit zijn bijvoorbeeld roken, overgewicht en een hoge bloeddruk. Hoe jonger je bent, hoe langer je de tijd hebt om met leefstijl die getallen te verbeteren. Dus ken je getallen.”

Symptomen

Het meest voorkomende symptoom bij een hartinfarct is pijn op de borst met uitstraling naar de linkerarm. Sommigen patiënten storten ook nog in elkaar. Het is duidelijk dat dit een hartinfarct is, vooral omdat het bij mannen vaak zo verloopt. Bij vrouwen loopt het echter soms anders. Vrouwen kunnen veel vagere klachten ervaren. Tel daarbij op dat ze zelf niet altijd goed herkennen dat sommige klachten te maken hebben met het hart. Bovendien hebben vrouwen soms de neiging om hun klachten te bagatelliseren, wellicht uit angst om als overdreven te worden gezien. Dit zorgt ervoor dat bij vrouwen hart- en vaatziekten niet altijd op tijd herkend worden.

De volgende (soms vage) klachten kunnen bij een vrouw ook wijzen op hartaandoeningen, volgens HartKliniek: 

Een lange lijst met onduidelijke klachten dus. Janneke Wittekoek benadrukt: “Bij vage, erg onaangename klachten boven het middenrif moet er altijd medische hulp gezocht worden.”

Risicofactoren bij vrouwen

De belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatproblemen, volgens HartKliniek, zijn een hoge bloeddruk, overgewicht, diabetes, hartinfarcten die voorkomen in de familie, te hoog cholesterol, suikerziekte en te weinig beweging. Deze risico’s wegen voor mannen en vrouwen hetzelfde. Sommige risicofactoren wegen echter zwaarder voor vrouwen dan voor mannen. In het boek van Janneke Wittekoek ‘Het vrouwenhart’ staat hierover het volgende: Roken is de belangrijkste risicofactor bij vrouwen voor het krijgen van een hartinfarct voor het vijftigste levensjaar. Vrouwen hebben ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten met een hoge bloeddruk en suikerziekte in vergelijking tot mannen. Ook het beschermende effect van regelmatig bewegen en matig alcoholgebruik is bij mannen groter dan bij vrouwen. Oneerlijk toch? 

Risicofactoren verlagen

Als je de risicofactoren bekijkt is het duidelijk dat het belangrijk is om niet te roken, een gezond gewicht te hebben en genoeg te bewegen. Maar eigenlijk weten we dat allemaal wel. Het is toch belangrijk om je bewust van te zijn, want een gezonde leefstijl kan tachtig procent van hart- en vaatziekten voorkomen, zo blijkt uit studies van de Wereldgezondheidsorganisatie. Gezonde levensstijlkeuzes zoals meer bewegen en gezond eten (minder verzadigd vet) zullen hieraan bijdragen. Ook is het belangrijk voor het hart om niet teveel stress te ervaren.

Risico door vrouwelijke hormonen

Een andere risicofactor die bij vrouwen voor meer risico zorgt, is haar hormoonhuishouding, meldt de Hartstichting op haar website. Zo zorgen sommige zwangerschapscomplicaties voor problemen. Bijvoorbeeld een hoge bloeddruk (zwangerschapshypertensie), zwangerschapsdiabetes, zwangerschapsvergiftiging en miskramen verhogen het risico op hart- en vaatziekten. Langdurig gebruik van de pil heeft ook een relatie met trombose en aderproblemen op latere leeftijd. Dit zijn een aantal factoren die het risico op hart- en vaatproblemen vergroten waar vrouwen rekening mee moeten houden. 

Overgang

Een andere risicofactor die veroorzaakt wordt door de hormoonhuishouding is de overgang. Dit zorgt ook voor een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Tijdens de overgang neemt de productie van vrouwelijke hormonen zoals oestrogeen af. Terwijl deze hormonen voor een natuurlijke vaatverwijding zorgen en een beschermende werking hebben op de bloedvaten, volgens HartKliniek. Voor de overgang hebben vrouwen minder kans op hart- en vaatziekten dan mannen, maar na de overgang is dit risico gelijk, aldus Isala. Vervroegd in de overgang komen brengt dus ook risico’s met zich mee.

Veel overgangsklachten (opvliegers, slecht slapen en vermoeidheid) kunnen lijken op klachten die veroorzaakt worden door hart- en vaatziekten, volgens HartKliniek. De gelijkenis in symptomen van de overgang en hart- en vaatziekten kunnen zowel bij artsen als patiënten verwarring veroorzaken over de juiste diagnose.

Verschillen mannen en vrouwen

Bij vrouwen ontwikkelt slagaderverkalking zich vaak anders dan bij mannen, volgens de Hartstichting. Bij mannen is vaak duidelijk te vinden om welke grote ader het gaat bij een vernauwing. Bij vrouwen is dit niet altijd een vat dichtbij het hart of zit er vernauwing in de kleinere vaatjes. Hierbij is de behandeling en diagnose heel anders. Er kan niet of moeilijk gedotterd worden en er is soms een uitgebreidere hartkatheterisatie nodig. 

Janneke Wittekoek vertelt over klachten het volgende: “Als een grote kransslagader dichtslibt ervaart de patiënt vaak klachten bij inspanning, omdat het hart niet genoeg zuurstof en bloed kan krijgen. Klachten die hierbij horen zijn pijn op de borst en uitstraling naar de linkerarm of kaak. Dit kan bij vrouwen ook nog steeds voorkomen", zegt Wittekoek. "Als bij vrouwen de verkalking verderop in het bloedvat zit of er sprake is van een klein beetje verkalking in die kransslagader, geeft dit een ander klachtenpatroon”, zo beschrijft ze ook in onderstaande video. “Deze klachten zijn vaak niet inspanningsgebonden en geven onaangename, vagere klachten”, zoals eerder omschreven.

Gespecialiseerde cardioloog

Bij medische mankementen is de huisarts vaak de eerste bij wie je dit bespreekbaar maakt. Als een diagnose of behandeling uitblijft en je zelf hart- en vaatziekten vermoedt, is het goed om te weten dat er specialisten bestaan op het gebied van het vrouwenhart. Één van die specialisten is Janneke Wittekoek. Met haar bedrijf HeartLife behandelt en begeleidt ze mensen met (onbegrepen) hartklachten. Dit doet zij met speciale aandacht voor het vrouwenhart.

In onderstaande video deelt Dr. Wittekoek de kennis over het vrouwenhart die vrouwen tussen de 35 en 50 jaar volgens haar moeten weten.

Het is duidelijk dat hart- en vaatziekten bij vrouwen een serieus probleem vormen, en de symptomen en risico's verschillen van die bij mannen. Dus heb je een risicofactor? Probeer een stap te zetten om je (hart)gezondheid te verbeteren. Misschien in samenwerking met een arts. En denk je dat de informatie in dit artikel iemand in jouw omgeving zal helpen? Schroom dan niet om deze kennis te verspreiden.

Bronnen: Hartstichting, Het vrouwenhart - Janneke Wittekoek, Hartkliniek, UMC Utrecht, Isala, Antoniusziekenhuis, Het Vrouwenhart begeerd en minder miskend - Appelman & Lennep, Nos

Lees hier het verhaal van Corinne, zij kreeg 15 jaar na cardiologisch onderzoek toch een hartinfarct: ‘Het lag aan de overgang, zeiden ze’